“Helaas lijken in Nederland mensen steeds vaker tegenover elkaar te staan…”

Was een constatering van onze Koning Willem-Alexander tijdens de troonrede.

Complotdenker

Sinds de Covid-periode is deze trend ingezet en ze is daarna niet meer weggegaan. Wie toentertijd wel een een Kamerdebat volgde kon zien dat er voor de eerste keer heel stelselmatig niet meer met de mening van andersdenkenden werd omgegaan. De partijen en mensen die zich kritisch uitlieten over het Corona beleid of (vaak terechte) vragen stelden werden sinds die tijd weggezet als ‘complotdenker’. Juist door deze label erop te plakken gaf een vrijbrief om niet meer met de mens en zijn/haar ideeën te hoeven omgaan.

‘An eye for an eye makes the whole world blind’

Natuurlijk, sommige mensen gingen met gestrekt been in op het toenmalige beleid en sommige mensen gaan nu met gestrekt been in op het huidige beleid. Echter, als de reactie van de anderen die zichzelf ‘erboven’ willen stellen ook een gestrekt been is over ‘de ander’, dan is dat meer van hetzelfde en zakken we alsmaar dieper in het moeras. Zoals de wijze Gandhi al zei: ‘an eye for an eye makes the whole world blind’.

Het stadium van overleven

Dit ‘labelen’ zien we in organisaties natuurlijk ook terug. Vaak als er een reorganisatie is geweest wordt aan de ene kant gesproken over ‘rotte appels’ en aan de andere kant over ‘verraders en zelfverrijkers’. Groepsdynamisch is de groep dan teruggevallen in het eerste stadium. Het stadium van overleven. Het stadium waarin onze aangeleerde reacties op stress het overnemen.

Een oordeel over een oordeel is ook een oordeel

Ik had ooit een team tegenover me waarin men het had gemunt op de manager (die er niet bij was). Iemand zei: “Het is een NSB’er, als ik ‘m voor de auto krijg dan weet ik niet wat ik doe”. Het is verleidelijk om dan zo’n man terecht te gaan wijzen en zeggen deze opmerking echt niet kan. Echter, deze man veroordeelde overduidelijk het gedrag van de manager. Als ik vervolgens zijn gedrag niet accepteer (ook een oordeel), dan doen we eigenlijk op ‘patroonniveau’ hetzelfde. Alleen de inhoud is anders.

Intentie en emotie

In plaats daarvan zei ik: “Je moet wel echt diep geraakt zijn om zoiets te zeggen”. Waarop de man verder zijn ongerief ging delen. Nadat hij was uitgeraasd en ik aandachtig had geluisterd vroeg ik hem: “Denk je dat het de intentie was van de manager dat jij hier zo geraakt zit? en daarna: ‘Zou het kunnen dat <ik noemde de voornaam van de manager> ook een mens is die bepaalde zaken misschien niet zo handig heeft aangepakt?” Hier moest ie een tijdje over nadenken en zei tenslotte: ‘Nee, dat kan ik me eigenlijk niet voorstellen’. Nadat nog een aantal anderen zich roerde in het gesprek, zei hij tenslotte: “Zullen we dan maar vooruit gaan kijken”.

Moraal van het verhaal:

# Als mensen zich heftig emotioneel uiten zit er een verhaal, meestal een zorg, achter: Benoem de emotie in plaats van iemand de maat te gaan nemen.

# Stel je nieuwsgierig op én leef je in: wat is de achterliggende intentie van de mens tegenover je?

# Luister met aandacht zonder direct bezig te zijn met argumenten ’tegen’.

# Is het argument van de ander diametraal ten opzichte van je eigen denkbeelden of kom je in de reflex van ‘Labelen’? Ga er dan maar rustig vanuit dat je allebei aan een ander uiteinde van dezelfde as staat. De waarheid ligt meestal rond het midden.

Disclaimer: Dit artikel is gebaseerd op mijn professionele ervaring en inzichten. De inhoud is bedoeld voor inspiratie en reflectie en dient niet als vervanging voor persoonlijk, op maat gemaakt advies.